به گزارش خبرنگارمهر، کتاب «بررسی منشور اخلاق دوستی، محبت و برادری در راستای وحدت امت اسلامی» نوشته فردین احمدی اثری است که به بررسی رابطه محبت خدا به بندگان، محبت بندگان به خداوند و محبت مومنان نسبت به یکدیگر پرداخته است. به مناسبت هفته وحدت بخش کوتاهی از این اثر را مرورو می کنیم؛
«قُولُواْ ءَامَنَّا بِاللَّهِ وَ مَا أُنزِلَ إِلَیْنَا وَ مَا أُنزِلَ إِلیَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسمَْاعِیلَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْبَاطِ وَ مَا أُوتیَِ مُوسیَ وَ عِیسیَ وَ مَا أُوتیَِ النَّبِیُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَینَْ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَ نحَْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ» اسلام در سایه وحدت انبیا است و مؤمنان نیز با یکدیگر باید پیوند اخوت و برادری داشته باشند «إ‌ِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إ‌ِخْوَةٌ»
«اخوت» معنایی است که هم می‌تواند طبیعی باشد و هم اعتباری؛ انسانی که بامعرفت و تکاپوی علمی به مقام معنا رسیده باشد، می‌تواند با انسانی دیگر که به هـمان مـعنا رسیده است، به وحدت عالی نـائل گـردد و فقط ایـن دو انـسان مـعنوی هستند که می‌توانند حـقیقت وحدت عالی و ضرورت و ارزش آن را احساس نمایند. پیامبر اسلام این‌گونه مأمور دعوت اهل کتاب به وحدت بـا مـسلمانان بود: «قُلْ یا أ‌َهْلَ الْکِتَاب‌ِ تـَعَالَوْا إ‌ِلَی کـَلِمَةٍ سـَوَاءٍ بـَینَنَا وَبـَینَکُمْ أ‌َلَّا نَعْبُدَ إ‌ِلَّا اللَّهَ وَلَا نـُشْرِکَ بـهِ شَیئًا وَلَا یتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أ‌َرْبَابًا مِنْ دُون‌ِ اللَّهِ فَإ‌ِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بأ‌َنَّا مُسْلِمُونَ».
اتحاد ملی در اندیشه امام خمینی (ره) از مباحث اندیشه سیاسی ایشان محسوب شده و به‌عنوان معیار و راز و رمز موفقیت ارزیابی‌شده است؛ بنابراین حفظ وحدت، ضرورت راهبردی جامعه ماست و مسئولیتی سترگ و الهی و در نزد خدا والاترین ارزش و عمل صالح است.وجه مشترک تمامی موضع‌گیری‌های هدایت گرانه امام خمینی (ره) قبل و بعد از انقلاب درک تکلیف الهی و عمل به آن و وحدت بر حول محور آن بوده است.حضرت امام خمینی (ره) وحدت را از سنخ رحمت دانسته است و عقیده دارد که این رحمت باید ادامه پیدا کند.
وحدت و همبستگی ملی عبارت است از احساسات تعلق‌خاطر مشترک و احساس تعهد مشترک افراد به اجتماع یا آن مای بزرگی که به افراد، هویت جمعی می‌دهد.در خصوص ایران با توجه به صدمات جنگ تحمیلی، فشارها و محدودیت‌های حاصل از تحریم‌های اقتصادی و لزوم ترمیم خسارت‌ها و رهایی از توسعه‌نیافتگی، یکدلی و همبستگی مسلمانان ضرورتی تام و تمام دارد، به دیگر سخن توسعه همه‌جانبه ایران در داخل و خارج از کشور به یکپارچگی همه اقوام و گروه‌ها و شهروندان محتاج است و هر نوع تلاش و اقدام که دانسته و ندانسته به گسست قومی، نژادی و مذهبی می‌انجامد ضربه‌ای بر وحدت و همبستگی ملی و توسعه آن خواهد بود.
در حقیقت این وحدت و همبستگی رمز پایداری و پویایی اسلام، رمز پایداری امنیت و پیشرفت و استقلال کشور است و بر ماست که عمق مخاطرات را دریابیم و با بهره بردن از آموزه‌های دینی و اخلاقی رمز ماندگاری و بالندگی ملت خویش را برای همیشه پاس بداریم.از لوازم استقرار وحدت برای رهبری جامعه اهتمام بیش‌ازپیش به خودسازی و تعمیق اخلاق و ارزش‌های معنوی در زندگی خود و جامعه پیرامون است.از مشترکات ادیان توحیدی، تأکید بر ارزش‌های اخلاقی و تزکیه گفتار و رفتار است؛ ازاین‌رو، اخلاق می‌تواند نزدیک‌ترین ساحت ادیان به همدیگر برای گفت‌وگو باشد. اخلاق محبت و عشق، جزء انواع اخلاق حداکثری است درنتیجه دعوت به اخلاق حداکثری می‌تواند ضامن تحقق اخلاق حداقلی باشد.
از منظر نهج‌البلاغه، اخلاق و اعتقادات به دلیل رابطه مـتقابل صـفات نـفسانی و عقاید انسانی، بر یکدیگر مؤثرند. اصل اعتقادی توحید اثبات می‌کند که جـهان دارای شـعور و حـرکت به سمت کمال و خوبی است
ابعاد وجـودی انـسان (اعتقادات، صفات نفسانی، رفتار) در یکدیگر تأثیر می‌گذارند و صفات نفسانی از اعتقادات و اندیشه تأثیر می‌پذیرند.اعتقاد بر اخلاق و عمل اثر می‌گذارد و اخلاق و عمل نیز به‌نوبه خود بر اعتقاد اثر مـی‌گذارند. مـعنویت یا مادیت اخلاقی و عملی کاملاً در اعـتقاد مـؤثر اسـت و بـالعکس، اعـتقاد مادی یا غـیرمادی نـیز در اخلاق و عمل مؤثر واقع می‌شود. برای اعتقاد محکم و استوار داشتن باید فضای مساعد اخلاقی و عملی نـیز فـراهم آورد. بـرای مثال، اعتقاد الهی در فضای مساعد اخلاقی و عـملی مـعنوی، اسـتحکام یـافته و پایـدار مـی‌ماند. در غیر این صورت، مادیت اخلاقی به‌تدریج آن را مضمحل و فرسوده می‌سازد. اعتقاد مادی و غیر الهی نیز نمی‌تواند با اخلاق و عمل معنوی سازگار باشد و دیر یا زود، اخلاق و عمل معنوی، اعـتقادی همسو با خود را تحقق می‌بخشد و یا بالعکس، اعتقاد مادی، اخلاق و عمل مادی موافق و سازگار با خود را تحقق خواهد بخشید و سبب از بین رفتن خلق و فعل معنوی خواهد شد.
عمل اخلاقی باید متصف به اخلاص و حسن فاعلی باشد تا ارزشـمند شـود. محوریت خداوند در اخلاق، باعث رشد فضایل و وحدت در جامعه توحیدی می‌شود. اخلاق در فضای دینی و اعتقادی، قابلیت رشد و تحقق حداکثری دارد و اعتقادات، پایه مـستحکمی بـرای اخـلاق در جنبه‌های مختلف انگیزشی، تعریف، هدف و ضمانت اجرایی است.ملتی که از روابط حسنه فیما بین برخوردار باشد و در روابط آن ملت، دوستی و محبت جای دشمنی و عداوت را گرفته باشد، همبستگی ملی خود را به رخ دیگران می‌کشد. محبت یکی از مهم‌ترین اخلاقیاتی است که با توجه به گفته امامان معصوم (ع) اساس دین است. به‌عبارت‌دیگر دین با استناد به آیات و روایات چیزی غیر از محبت نیست و محبت نیز جز با اطاعت و امتثال دستورات خداوند که در قالب دین ارائه‌شده است، میسّر نمی‌گردد. امام علی علیه‌السلام اسلام را دینی می‌داند که ستون‌هایش بـر مـحبت استوارشده است: «و اقام دعائمه علی محبته؛ این اسلام، دین خـداوند است که آن را برای خود برگزیده است و ستون‌هایش را بر محبت خویش استوار ساخته است...».
امام علی ع می‌فرمایند: اسلام دین خداست که آن را برای خود برگزیده و زیر نظر عنایت خود آن را پرورش و گسترش داده و برای تبلیغ آن بهترین آفریدگانش را انتخاب کرده و پایه‌های آن را بر اساس محبت خویش برپا داشته است، همه دین‌ها را باعزت اسلام خوار ساخته و ملت‌ها را با بلند داشتن آن پست گردانیده و با اکرام آن دشمنانش را تحقیر کرده. خداوند در رابطه با محبت و عزت مسلمین می‌فرماید: «فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَی الْکافِرینَ». محبت پیونددهنده انسان باخدا و دیگر انسان‌هاست؛ پیوندی که از روی عشق و محبت به اجرای دستورات و فرمان‌ها محبوب می‌انجامد. «و أنَّ اللهَ سُبحانه قدا مَتن ... مِن کلِّ خطر» حضرت علی مردم زمان خود را بیشتر ترغیب می‌فرماید که باهم انس بگیرند و الفت و دوستی را در میان خودشان برقرار سازند و مهم‌ترین نعمتی که در ارزشمندی کسی را توان آن نیست که بهایی برایش تعیین کند و خداوند به علت آن بر جامعه منت گذارده است. نعمت اتحاد محبت و الفت است به علت منافع عظیم و دفع ضررهای فراوانی که در آن وجود دارد و دلیل اینکه هیچ‌کس از عهده‌ی ارزشیابی این نعمت برنمی‌آید، آن است که این نعمت از هر بهایی باارزش‌تر و از هر عظمتی برتر است.
حضرت علی می‌فرمایند: بدانید که بندگان خدا، حافظان علم او هستند آنچه را که باید نگهداری شود نگهداری می‌کنند و چشمه‌های دانش الهی را به جریان می‌اندازند برای کمک به یکدیگر باهم ارتباط دارند و بامحبت و دوستی همدیگر را دیدار می‌کنند و به‌وسیله جام‌های علم و معرفت قلوب یکدیگر را آبیاری می‌نمایند. اهمیت موضوع محبت آنگاه بیشتر نمایان می‌شود کـه بدانیم اگر خداوند محبت و عشق به خود را در انسان‌ها قرار نمی‌داد، انسان مهم‌ترین ابزار خود برای رسـیدن بـه کـمال وجودی را از دست می‌داد. آن‌هایی که اعمال و رفتارشان برمدار محبت و رضـای مـحبوب حقیقی دور می‌زند، در پی زیبایی‌های دنیایی و حتی لذایذ بهشتی نیستند و تنها به این می‌اندیشند کـه مـحبوب چـه چیز را دوست دارد و چه چیز را دوست ندارد تا مطابق میل او، عملی را انجام دهـند و یـا از آن دوری کنند.
کتاب «بررسی منشور اخلاق دوستی، محبت و برادری در راستای وحدت امت اسلامی» نوشته فردین احمدی در ۸۰ صفحه توسط انتشارات نظری در مهرماه ۱۳۹۷ منتشر شده است.
نظر شما